İki gün önce Kayseri’nin Talas İlçesi’nin Tablakya mahallesinde yer alan, (Rum Kilisesi olarak yapılan, sonradan camiye çevrilen) Yamandede Camisine (Talas Yeni Cami) gittim.
Tarihi yapıları, görmeyi ve incelemeyi çok özlemiştim.
Öncelikle bu tarihi yapımızdan kısaca bahsedelim:
Daha önce bölgede Rumların inşa etmiş olduğu bir yapıdır. Tarihi yapı, Talas Tablakya Mahallesi Karabey Sokakta yer alıyor.
1886 yılında 2. Abdülhamid döneminde, Rum Kilisesi olarak Metropolit İonnis tarafından yaptırılmıştır.
Rum vatandaşların mübadele yoluyla Talas’ı terk etmesinden sonra 1925’te camiye çevrilmiştir. İlk adıyla Panaya Rum kilisesi olarak bilinir.
Kilise, (yeni adı ile Yamandede Camisi) haçvari plan şemasında inşa edilmiştir. Haçvari şeması, haç biçiminde plan düzenine sahip yapılar için kullanılır. 1925 yılında mülkiyetinin devrilmesi ile camiye çevrilerek ibadete açılmıştır. Güney yönünde mihrap ve minber eklenmiştir.
Bir kaynaktan edindiğim bilgiye göre, camiye Yamandede isminin verilmesi olayı şöyle:
Önceden Hristiyan olan bir kişinin, sonradan Müslüman olması ile camiye ismi veriliyor. (http://www.nuhazginoglu.com/2012/04/14/talas-panaya-kilisesi-yaman-dede-camii-talas-yeni-camii/)
Yapımızın, teras kısmının altında tol biçiminde düzenlenmiş dükkanlar mevcuttur. Günümüzde dükkânlar, kültürel amaçlı hizmet vermektedir.
İşte tarihi yapımızın kısaca tarihi böyle.
Ben gittiğimde kilisenin, (yeni adı ile Yamandede Camisi) dışarıdan muhteşem bir görünüşü var. Tarih sevenlerin, derinden ilgisini çekecek bir yapı. Hafif yağışlı ve havanın kapalı olduğu bir günde gittim. Bu durum gezimi etkilemedi.
Tarihi olayların yaşandığı ve yaşanılan bölgede böyle güzel inşa edilmiş yapıların, gerekli değeri görmesi lazım. Hem maddi hem manevi değer olarak.
Talas kayserinin güzel ilçelerinden biridir. T2 tramvay hattının Talas Cemilbaba durağında sizi sessiz, sakin bir semt karşılayacaktır. Şehrin gürültülü ortamından uzak durmanın en iyi yollarından biri Talas Cemilbaba’ya gitmektir. Günü iyi seçmeniz gerekir. Havanın, tam iyi olmadığı ama çok da kötü olmadığı zamanda. Onun dışında kalabalık olabilir. Keyifli Ali dağı manzaralı kısa bir yürüyüşün ardından sizi, Osmanlı Kültür Sokağı karşılayacaktır. Osmanlı sokağında, Tol Kilise Sanat Galerisi, Amerikan Kız Mektebi vs. tarihi yapıları göreceksiniz. İyi bir yürüyüşün ardından şahane bir molayı ise yazımızın asıl konusu olan, Yamandede camisinde (Panaya Rum Kilisesi) vereceksiniz. Bende tam orada mola verdim.
Ama nasıl?
Ortamda bir sessizlik hâkimdi. İlk başta kapalı olduğunu düşündüğüm tarihi yapı açıktı. Kendi ellerimle eski tarihi yapının, kapısını iterek girdim. Tam o andaki tarih sevgisinin verdiği his, anlatılamaz, yaşanır. Caminin çevresine ulaşabildim ama iç kapısı kapalıydı. İçi biraz harabe olduğu da söyleniyor, ama mükemmel bir çevresi vardı. İşte bu tarihi yapı dış güzelliği ile beni dinlendirdi.
Bu gibi tarihi yerlerimizi gezmek istiyorsak, tarihi olayını anlayarak gitmemiz gerekir. Gittiğimizde ise yapılara ait olan yazıları üşenmeden okumamız lazım. Lakin lüzumsuz, anlamsız bir gezi olur. Sizin gözünüzde ise sadece içinde duygusu olmayan resim olarak kalır.
Tarihi yapımızın, aynı çevresinde görülmesi gereken başka kiliseler de var. Bu kiliselere de gitmeyi düşünüyorum.
“Tarih, yaşanan olayları hatırlamak ve unutmamak için bir ışıktır.”
Marcus Tullius Cicero
Yamandede Cami (Panaya Rum Kilisesi) – Ana giriş kapısı
Tarihi yapının dış cepheden görünüşü
